Τα πέτρινα χρόνια της κρίσης ξεκινούν το 2009 με την οικονομική κρίση που οδήγησε σε πολλαπλά δάνεια και πακέτα σωτηρίας από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Τα αυστηρά μέτρα λιτότητας οδήγησαν σε αναταραχές και πολιτικές δυσχέρειες. Ποιες ήταν όμως οι συνέπειες για τον ελληνικό τουρισμό και τα ξενοδοχεία;
2009 – Η πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδος υποβαθμίζεται
Οι τρεις μεγάλες εταιρείες αξιολόγησης υποβαθμίζουν την Ελλάδα το Δεκέμβριο του 2009 εν μέσω φόβων πως το ολοένα αυξανόμενο κρατικό χρέος θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώχευση. Ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου εξαγγέλλει μέτρα και μειώσεις δαπανών με στόχο την ανακοπή της πτωτικής πορείας και αποτροπή της ολοκληρωτικής πτώχευσης. Ως απάντηση στα μέτρα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις απαντούν με αντιδράσεις, συλλαλητήρια και πανελλαδικές απεργίες. Σημάδι της κοινωνικής αναταραχής που επιφύλασσε το μέλλον.
Εν μέσω οικονομικής αβεβαιότητας το 2009, τα ξενοδοχεία στην Ελλάδα εμφανίζουν μειωμένη απόδοση. Τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPAR) μειώνονται κατά 14,6% ως αποτέλεσμα πιέσεων τόσο στην πληρότητα (Occupancy) όσο και στη μέση τιμή δωματίου (ADR).
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως η Ελλάδα υπέστη άμεση μείωση τουριστικών αφίξεων με το ξέσπασμα της κρίσης σε ποσοστό 6,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (πηγή: Oxford Economics). Ωστόσο, αυτή θα ήταν μόλις η μία από τις δύο ετήσιες μειώσεις της περιόδου 2009-2018. Εν τω μεταξύ, η καθαρή μεταβολή σε δυναμικότητα δωματίων φτάνει τα 668 με 12.930 δωμάτια να οδηγούνται σε κλείσιμο – ο μεγαλύτερος αριθμός από κάθε άλλη χρονιά σε αυτή την ανάλυση.
2010 – Πακέτα διάσωσης και νέα μέτρα
Καθώς οι χώρες της Ευρωζώνης εγκρίνουν έκτακτα δάνεια 120 δισ. ευρώ για να αποτρέψουν την μη εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους, εφαρμόζονται νέα μετρά λιτότητας. Κυβερνητικά στελέχη ισχυρίζονται πως περικοπές ύψους 30 δισ. ευρώ είναι αναγκαία για να εξασφαλιστεί το πακέτο διάσωσης. Η αύξηση του ΦΠΑ και οι μειώσεις μισθών, γίνονται δεκτές εν μέσω διαδηλώσεων έξω από το κτίριο της Βουλής.
Καθώς η Ελλάδα εξασφαλίζει έστω και προσωρινά υποτυπώδη οικονομική σταθερότητα, το κλείσιμο ξενοδοχείων μειώνεται σε 4,313 δωμάτια το 2010.
2011 – Μια απ’τα ίδια
Νέοι φόβοι για αναπόφευκτη χρεοκοπία οδηγούν σε δεύτερο πακέτο διάσωσης ύψους 109 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η συμφωνία περιλαμβάνει ρήτρα για κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50% με αντάλλαγμα ακόμη αυστηρότερα μέτρα λιτότητας. Τα πλάνα του κ. Παπανδρέου για δημοψήφισμα καταρρέουν οδηγώντας στην παραίτησή του.
Το αμετάβλητο οικονομικό τοπίο έχει ως αποτέλεσμα μηδαμινές μεταβολές στη συνολική δυναμικότητα των ξενοδοχείων με ανοίγματα και κλεισίματα δωματίων να κυμαίνονται κάτω από 1.000.
2012-2013 – Διαδηλώσεις και Βουλή σε κρίση
Καθώς τα νέα μέτρα αρχίζουν να εφαρμόζονται, οι διαδηλώσεις γίνονται συχνότερες στις αρχές του 2012 – ειδικά στην Αθήνα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης εμφανίζονται ενισχυμένα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του Μαΐου αλλά δεν καταφέρνουν να σχηματίσουν κυβέρνηση οδηγώντας σε νέο κύκλο εκλογών τον επόμενο μήνα.
Η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ σχηματίζουν τελικά κυβέρνηση συνεργασίας με στόχο την επίτευξη μέτρων λιτότητας 13,5 δισ. ευρώ για να εξασφαλιστεί η επόμενη δανειακή δόση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Οι νέοι φόροι και οι μειώσεις στις συντάξεις, γίνονται για άλλη μια φορά δεκτές με αγανάκτηση από τους πολίτες. Το χαοτικό πολιτικό τοπίο έχει αντίκτυπο και στον τουριστικό τομέα. Παρ’όλα αυτά, περίπου 20.000 νέα δωμάτια προστίθενται το 2012. Η αύξηση απαντάται με μείωση των τουριστικών αφίξεων κατά 5,5% (πηγή: Oxford Economics).
Αναφορικά με την απόδοση, η μείωση του ADR κατά 8% οδηγεί το RevPAR χαμηλότερα κατά 10,8% και ακολούθως το κλείσιμο δωματίων υπερβαίνει το άνοιγμα το 2013. Ο τομέας του τουρισμού αντιστέκεται σθεναρά παρ’όλες τις αντιξοότητες από τη μείωση των αφίξεων το 2012 και επανέρχεται δυναμικά με διψήφιες ανόδους αφίξεων το 2013 και 2014.
2014-18 – Σημάδια βελτίωσης
Η ανεργία καλπάζει σε επίπεδα ρεκόρ 28% το 2014 αλλά στα θετικά περιλαμβάνεται η πρώτη επιτυχής έκδοση ομολόγων στα τελευταία τέσσερα χρόνια, αξίας 3 δισ. ευρώ Περαιτέρω πολιτικές αλλαγές λαμβάνουν χώρα με το ΣΥΡΙΖΑ να κερδίζει τις Ευρωεκλογές του Μαΐου προτού ο κ. Αλέξης Τσίπρας εκλεγεί πρωθυπουργός αρχές του 2015.
Νέα μνημόνια και μειώσεις δαπανών ακολουθούν το περίφημο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου και επανεκλογή του Τσίπρα σε νέο γύρο εκλογών καθώς όμως και εξασφάλιση της αναγκαίας δόσης των 10,3 δισ. ευρώ το 2016. Αφορμή για πανηγυρισμούς από τους ξενοδόχους το 2017 αποτελεί η άνοδος του ADR σε επίπεδα EUR113.58 υπερβαίνοντας τα επίπεδα του 2008 για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης.
Το 2018 αποτελεί σημείο καμπής για το ελληνικό χρέος, καθώς η διεθνής εταιρεία αξιολόγησης Fitch αναβαθμίζει την Ελλάδα ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης και της αυξημένης πολιτικής σταθερότητας.
Η τετραετία αποτελεί την αρχή του κύκλου αύξησης των νέων δωματίων και της μείωσης των κλεισιμάτων. Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στο Ην. Βασίλειο και στη Γερμανία (σε μικρότερο βαθμό).
Η βελτιωμένη εικόνα χρηματοοικονομικής σταθερότητας συνέβαλε σε αυξήσεις του RevPAR από to 2013, μια τάση που συνεχίζει το 2019. Μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου, το RevPAR αυξήθηκε 7% με το ADR να αγγίζει αύξηση 10%. Η πληρότητα ωστόσο βαίνει μειούμενη κατά 2,4% κατά την ίδια περίοδο.
