Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε ειδικότερα τη Μάλτα στο δικαστήριο το 2022 για το σχέδιο, το οποίο χορηγεί σε αλλοδαπούς “χρυσά διαβατήρια” και, ως εκ τούτου, το δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, με αντάλλαγμα μια επένδυση περίπου ενός εκατ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, η Μάλτα επέτρεπε την κτήση ιθαγένειας από ξένους επενδυτές, εφόσον εκείνοι διέθεταν τουλάχιστον 600.000 ευρώ για την ιθαγένεια αυτή καθ’αυτή και επιπλέον άλλα 700.000 ευρώ για την αγορά ακινήτου στη χώρα.
Το δικαστήριο δήλωσε ότι τα κράτη μέλη μπορούν να καθορίσουν πώς χορηγούν ή ανακαλούν την υπηκοότητα, αλλά ότι το σχέδιο της Μάλτας διαβρώνει την αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
“Ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να χορηγήσει την υπηκοότητά του – και μάλιστα την ευρωπαϊκή υπηκοότητα – με αντάλλαγμα προκαθορισμένες πληρωμές ή επενδύσεις, καθώς αυτό ουσιαστικά ισοδυναμεί με το να καθιστά την απόκτηση υπηκοότητας μια απλή εμπορική συναλλαγή”, δήλωσε το δικαστήριο. “Μια τέτοια πρακτική δεν καθιστά δυνατή τη δημιουργία του απαραίτητου δεσμού αλληλεγγύης και καλής πίστης μεταξύ ενός κράτους μέλους και των πολιτών του ή τη διασφάλιση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών”.
Η Μάλτα – η οποία είχε επανειλημμένα επιμείνει ότι η ερμηνεία της για τις συνθήκες της ΕΕ ήταν σωστή – δήλωσε ότι σέβεται τα δικαστήρια και μελετά πώς να ευθυγραμμίσει τους κανόνες της περί υπηκοότητας με την απόφαση. Πρόσθεσε ότι το πρόγραμμα από το 2015 είχε αποφέρει πάνω από 1,4 δισ. ευρώ και είχε χρηματοδοτήσει επενδύσεις σε κοινωνικές κατοικίες, υγειονομική περίθαλψη, αθλητισμό και πολιτισμό.
Η Μάλτα ανέστειλε το πρόγραμμα για Ρώσους και Λευκορώσους υπηκόους μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
“Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια δεν πωλείται”
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – της οποίας η διαδικασία επί παραβάσει του 2020 κατά της Μάλτας και της Κύπρου δεν οδήγησε σε απτές αλλαγές στη Μάλτα – χαιρέτισε την απόφαση. “Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια δεν πωλείται”, δήλωσε εκπρόσωπός της. Πάντως, η κυβέρνηση της Κύπρου τερμάτισε το πρόγραμμα των “χρυσών διαβατηρίων” από τον Νοέμβριο του 2020, διευκρινίζοντας ότι θα συνεχιστεί η εξέταση των αιτήσεων που είχαν υποβληθεί έως τότε.
Η Μάλτα ήταν η τελευταία χώρα μέλος της ΕΕ με πρόγραμμα ιθαγένειας επενδυτών, καθώς η Κύπρος σταμάτησε να δέχεται νέες αιτήσεις στα τέλη του 2020 και τώρα διερευνά υπηκοότητες που είχαν χορηγηθεί προηγουμένως, δήλωσε ο εκπρόσωπος. Η Βουλγαρία κατάργησε το πρόγραμμά της τον Απρίλιο του 2022. Ωστόσο, η ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ δε ρυθμίζει τους όρους χορήγησης αδειών διαμονής, τις οποίες προσφέρουν πολλά κράτη μέλη σε αντάλλαγμα για επενδύσεις.
Σημειώνεται ότι τα “χρυσά διαβατήρια” (citizenship by investment) είναι διαφορετικά από τη “χρυσή βίζα” (residence by investment), την οποία χορηγούν πλέον λίγα κράτη-μέλη της ΕΕ, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, για την οποία όμως μέχρι στιγμής δεν τίθεται ζήτημα απαγόρευσης ή προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο από την πλευρά της Κομισιόν.
