Ο πρωθυπουργός υπογράμμισε επίσης ότι προμετωπίδα της κυβερνητικής πολιτικής για την δεύτερη 4ετία είναι η αύξηση των μισθών, τονίζοντας ότι "οι εργαζόμενοι στον τουρισμό θα πρέπει να είναι καλά αμειβόμενοι και ευχαριστημένοι με τις συνθήκες εργασίας τους".
Στη συζήτηση ο κ.Μητσοτάκης επισήμανε ότι η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να είναι βιώσιμη, δίκαιη και συμμετοχική, με το μέρισμα να κατανέμεται όσο το δυνατόν πιο δίκαια σε ολόκληρη τη χώρα.
Για το ζήτημα της έλλειψης εργαζομένων ο πρωθυπουργός είπε:
"... Αν η εξεύρεση εργατικού δυναμικού γίνεται πιο σύνθετη, έχουμε δύο τρόπους να το αντιμετωπίσουμε αυτό. Ο ένας είναι να αυξήσουμε τη συμμετοχή στον τουρισμό του εγχώριου δυναμικού, αυτή πρέπει να είναι η πρώτη μας προτεραιότητα. Αυτό αφορά μία συνολική πολιτική για διεύρυνση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας: περισσότερες γυναίκες, περισσότερα άτομα με αναπηρία, ενδεχομένως άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, συνταξιούχοι οι οποίοι μπορεί να θέλουν να παρέχουν πια εργασία και μπορούν να το κάνουν χωρίς κατ’ ανάγκη αυτή τη στιγμή να πρέπει να περικόψουμε την σύνταξή τους.
Να δούμε μέσα από μία άλλη ματιά -κι αυτό είναι κρίσιμο- τα ζητήματα της εποχικότητας. Αυτό είναι μία συζήτηση την οποία πρέπει να την κάνουμε με ειλικρίνεια, διότι είναι μία, θα έλεγα, πραγματικότητα στον ελληνικό τουρισμό, ειδικά στους προορισμούς εκείνους οι οποίοι έχουν εποχικότητα. Δημιουργεί όμως και μία πραγματικότητα στην αγορά εργασίας, η οποία μπορεί να δημιουργεί κίνητρα ή ενδεχομένως αντικίνητρα για μία άλλου είδους απασχόληση.
Τα ζητήματα των μετακλήσεων. Είναι ένα ζήτημα το οποίο μας τίθεται συνέχεια. Μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά και επικουρικά, θα το τονίσω αυτό, στην αξιοποίηση του εγχώριου δυναμικού. Είμαστε ανοιχτοί σε τέτοιες συζητήσεις, αλλά θέλω να τονίσω και πάλι ότι η πρώτη μας προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απασχόληση -και οι περισσότερες ευκαιρίες- ειδικά νέων ανθρώπων στον τουρισμό.
Η δυνατότητα να μπορούν να δούνε τα νέα παιδιά μία καριέρα στον τουρισμό, η οποία δεν θα εξαντλείται στο μυαλό τους στην παροχή κάποιων πολύ βασικών υπηρεσιών. Το career path, δηλαδή, ενός νέου ανθρώπου μέσα στον τουρισμό, τι σημαίνει να κάνεις καριέρα στον τουρισμό. Αυτό συνδέεται με περαιτέρω επένδυση στην εκπαίδευση -νομίζω ότι εκεί έχουμε βήματα να κάνουμε ακόμα.
Δηλαδή, αν θέλουμε να λέμε ότι είμαστε παγκοσμίως ανταγωνιστικοί στον τουρισμό, που είμαστε, θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να λέμε ότι πρέπει να προσφέρουμε και παγκοσμίως ανταγωνιστικές υπηρεσίες εκπαίδευσης για τα νέα παιδιά τα οποία θέλουν να μπουν σε αυτή την επαγγελματική διαδρομή.
Νομίζω ότι δεν είμαστε εκεί, αν θέλουμε να είμαστε αυτή τη στιγμή τελείως αντικειμενικοί. Είμαστε, λοιπόν, για το ζήτημα των μετακλήσεων ανοιχτοί, είναι κάτι το οποίο το κάνουμε και το συζητούμε και θέλουμε να διευκολύνουμε και τις μετακλήσεις, όπου είναι απαραίτητες, και με παρεμβάσεις που κάνουμε και σε προξενικές αρχές σε χώρες με τις οποίες μπορούμε να συνεργαστούμε.
Νομίζω ότι υπάρχουν και κάποιες χώρες στις οποίες ενδεχομένως αξίζει κάποιος να επενδύσει. Αλλά, τονίζω πάλι, συμπληρωματικά προς το εργατικό δυναμικό το οποίο έχουμε στη χώρα μας.
Είναι πολύ άδικο για τον τουρισμό -και νομίζω άδικο για όλους μας- να θεωρούμε ότι οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται, για κάποιο λόγο τα νέα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για τον τουρισμό και φέρνουμε εργαζόμενους από το εξωτερικό.
Αυτό για τον πρώτο κλάδο της οικονομίας μας θα είναι μια συλλογική αποτυχία".
Ο κ. Μητσοτάκης επέμεινε ότι «δεν μπορούμε να συμβιβαζόμαστε και να εφησυχάζουμε με τις επιδόσεις μας, οι ανταγωνιστές μας δεν παραμένουν σταθεροί. Επένδυση στην ποιότητα και τη βιωσιμότητα».
Στην τοποθέτησή του για την εξέλιξη της τουριστικής κίνησης στη χώρα μας, τόνισε: «Δεν μπορούμε να συμβιβαζόμαστε και να εφησυχάζουμε με τις επιδόσεις μας, οι ανταγωνιστές μας δεν παραμένουν σταθεροί. Επένδυση στην ποιότητα και τη βιωσιμότητα».
Ως προς τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, τύπου Airbnb, ο κ.Μητσοτάκης είπε:
"...Η κυβέρνηση έκανε μια παρέμβαση, σωστή, για τα ζητήματα της βραχυχρόνιας μίσθωσης, έτσι ώστε ακριβώς να κάνει έναν φορολογικό διαχωρισμό μεταξύ της περιστασιακής μίσθωσης ενός ακινήτου -η οποία θέλω να θυμίσω ότι ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο ξεκίνησαν οι πλατφόρμες, «νοικιάζω το σπίτι μου τις μέρες που δεν το χρησιμοποιώ»- και αυτών οι οποίοι χρησιμοποιούν τη βραχυχρόνια μίσθωση ως μια επαγγελματική δραστηριότητα και προφανώς δεν γίνεται να έχουν μια διαφορετική αντιμετώπιση από ένα μικρό ξενοδοχείο ή ένα μεγαλύτερο ξενοδοχείο.
Κάναμε βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Εξακολουθούμε όμως να μελετούμε το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης, των προδιαγραφών που πρέπει τα σπίτια αυτά να έχουν, αλλά και ενδεχομένως κάποιων επιπρόσθετων περιορισμών που ίσως πρέπει να μπουν. Λέω το «ίσως» γιατί είναι ένα σύνθετο ζήτημα το οποίο πρέπει να μελετηθεί διεξοδικά, διότι η βραχυχρόνια μίσθωση, όταν γίνεται μια επαγγελματική δραστηριότητα πέραν της μίσθωσης του σπιτιού για κάποιες μέρες τον χρόνο, παρεμβαίνει αφενός στη λειτουργία της τουριστικής αγοράς, αφετέρου στην αγορά της στέγης, διότι ουσιαστικά στερεί σπίτια από την αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης.
Είναι ένα ζήτημα το οποίο είναι πολύ σύνθετο. Το εξετάζουμε με τον Υπουργό Οικονομικών. Δεν είμαστε έτοιμοι να πούμε κάτι περισσότερο αυτή τη στιγμή. Δεν θα αργήσουμε και πολύ, όμως, να καταλήξουμε στις πολιτικές τις οποίες θα εφαρμόσουμε".
Σχετικά, ο προϊστάμενος στο οικονομικό γραφείο της γενικής γραμματείας πρωθυπουργού της προεδρίας της κυβέρνησης, Αλέξης Πατέλης, μιλώντας σήμερα στο 1ο Διεθνές Συνέδριο του ΤΜΕΔΕ, προανήγγειλε αλλαγές στο καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τύπου Airbnb, μετά το καλοκαίρι, με παρεμβάσεις στα χρονικά όρια και τη φορολόγηση. Tα μέτρα αναμένεται να ληφθούν το φθινόπωρο και θα εφαρμοστούν μετά από μια μεταβατική περίοδο προσαρμογής.
Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Για το ειδικό χωροταξικό στον τουρισμό, ο κ.Μητσοτάκης τόνισε τη σημασία των Περιφερειακών και κυρίως των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, τα οποία, όπως είπε, θα καθορίσουν συγκεκριμένες χρήσεις γης σε επίπεδο Δήμων.
Τόνισε ο κ. Μητσοτάκης:
"Είναι ίσως η μεγαλύτερη σιωπηρή μεταρρύθμιση που γίνεται στη χώρα, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει ποτέ. Θα ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια. θα μας δώσει με πολύ μεγάλη σαφήνεια, για να το πω πολύ απλά, τι μπορούμε να χτίζουμε, πώς μπορούμε να το χτίζουμε, πού μπορούμε να το χτίζουμε, σε μεγαλύτερη εξειδίκευση των οριζόντων κανόνων οι οποίοι ήδη υπάρχουν.
Στα ζητήματα τα οποία αφορούν στο νερό θα επιμείνω πολύ, γιατί έχουμε ήδη συζητήσει και με τα συναρμόδια Υπουργεία. Είναι αναγκαστική πραγματικότητα η εκπόνηση μιας στρατηγικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, ειδικά για τα νησιά μας. Σε αυτά συμπεριλαμβάνω την Κρήτη. Διότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με πολύ μεγάλα προβλήματα και δεν είναι δυνατόν αυτό να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά σε επίπεδο του κάθε Δήμου, ο οποίος μπορεί κάθε καλοκαίρι να παρακαλεί για μία έκτακτη επιδότηση για να έρθει μία αφαλάτωση.
Αυτό δεν συνιστά κεντρικό σχεδιασμό για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων στα νησιά μας. Θα πρέπει να το δούμε σε άλλο επίπεδο, σε άλλη κλίμακα. Υπάρχουν και χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία έχουμε στην διάθεσή μας.
Πολύ σύντομα θα ανακοινώσουμε και τις λεπτομέρειες ενός νέου ταμείου, το οποίο θα αφορά ειδικά τις δράσεις απανθρακοποίησης και βιώσιμης ανάπτυξης για τα νησιά μας, το οποίο δρομολογούμε και για το οποίο έχουμε εξασφαλισμένους πόρους, έτσι ώστε να μπορούμε να διασφαλίσουμε την κρίσιμη ανθεκτικότητα προορισμών ως προς την διαχείριση φυσικών πόρων.
Από κει και πέρα υπάρχουν ζητήματα τα οποία αφορούν στην ίδια τη διαχείριση των προορισμών. Είμαι πάντα λίγο επιφυλακτικός όταν ακούω τον όρο «φέρουσα ικανότητα», διότι μπορεί κανείς να τον ερμηνεύσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και η φέρουσα ικανότητα συνδέεται και σε μεγάλο βαθμό και με τις υποδομές τις οποίες έχεις...
Μπορείς να έχεις καλύτερη φέρουσα ικανότητα. Δεν είναι ένας οριζόντιος κανόνας η φέρουσα ικανότητα.
Από την άλλη, μπορεί να υπάρχουν λίγοι προορισμοί -δεν θέλω να τους ονοματίσω-, οι οποίοι να αγγίζουν αυτή τη στιγμή σημεία κορεσμού και αυτό είναι κάτι το οποίο σίγουρα πρέπει αυτή τη στιγμή να το συνυπολογίσουμε.
Είναι λοιπόν μία άσκηση, η οποία αφορά την επιχείρηση ατομικά και προφανώς την κλαδική εκπροσώπηση, αφορά τις τοπικές κοινωνίες και αφορά το κράτος ως τον εγγυητή οριζόντιων πολιτικών βιωσιμότητας, που τελικά όμως όλες έχουν και κάποια συγκεκριμένα τοπικά χαρακτηριστικά".
- Το ξεκίνημα της συζήτησης με τον κ.Παράσχη ξεκίνησε με μια χιουμοριστική ατάκα του κ.Μητσοτάκη: Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ τον ρώτησε πώς βλέπει την πορεία του τουρισμού κι εκείνος τον ευχαρίστησε για την διακριτικότητά του, αφού δεν ρώτησε τίποτα «για τον επικείμενο ανασχηματισμό»....
Οι τοποθετήσεις του Προέδρου του ΣΕΤΕ, Γιάννη Παράσχη, κατά τη διάρκεια συζήτησης με τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στο πλαίσιο της Ανοικτής Συνεδρίασης της 32ης Τακτικής Γενικής Συνέλευσης ΣΕΤΕ
1. Εισαγωγική τοποθέτηση
Ο ελληνικός τουρισμός αφορά άμεσα και έμμεσα περίπου στο 30% της οικονομίας της χώρας. Αποτελεί ίσως τον δυναμικότερο τομέα της ελληνικής οικονομίας, ένα τομέα που στήριξε την Ελλάδα στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης, προσφέροντας εισόδημα, θέσεις εργασίας, και συμβάλλοντας στην κοινωνική συνοχή ειδικά στην Περιφέρεια.
Ο κλάδος δοκιμάστηκε σκληρά στα χρόνια της υγειονομικής κρίσης, αλλά το brand Ελλάδα έχει επιδείξει ανθεκτικότητα και ιδιαίτερη αναπτυξιακή δυναμική στη μετά την πανδημία εποχή.
Το 2023 αποτελεί πλέον το έτος ορόσημο και νέο έτος αναφοράς για τον ελληνικό τουρισμό, ξεπερνώντας σε αφίξεις και έσοδα την προπανδημική χρονιά ρεκόρ του 2019.
Και για το 2024, τα στοιχεία και οι προβλέψεις δείχνουν ότι μπορούμε να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι. Να περιμένουμε μια θετική χρονιά, παρά τον αυξημένο διεθνή ανταγωνισμό, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που επηρεάζουν τον κλάδο μας.
Θεωρούμε, βέβαια, ότι η θετική πορεία των τελευταίων 2 ετών δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει λόγο εφησυχασμού και να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο τουρισμός έχει μπει με ασφάλεια σε έναν δρόμο ρεκόρ και επιτυχιών.
Ταυτόχρονα, βλέπουμε όμως ότι στη βάση της ανάπτυξης, το 2023, σε οικονομικό επίπεδο, η αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό έχει οδηγήσει σε μια τάση αυξημένης φορολόγησης της δραστηριότητας.
Σε κοινωνικό επίπεδο, γίνεται κατά τόπους συζήτηση για επιβάρυνση των προορισμών από τις αυξημένες τουριστικές ροές.
Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, βιώσαμε πέρυσι με σκληρό τρόπο τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην τουριστική δραστηριότητα.
Παρά τις νέες προκλήσεις, εμείς στον ΣΕΤΕ, πιστεύουμε ότι απαιτείται πίστη στην αναπτυξιακή στρατηγική του ελληνικού τουρισμού με αυξημένη προσαρμοστικότητα και ενσυναίσθηση για ζητήματα που αφορούν στην περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα, αλλά χωρίς συντηρητικές και φοβικές προσεγγίσεις που αποστρέφονται την ανάπτυξη. Οραματιζόμαστε την Ελλάδα ως μια ανοιχτή, φιλόξενη χώρα με μέλλον στον βιώσιμο τουρισμό.
2. Εργασιακά ζητήματα
Αποτελεί πλέον κοινή πεποίθηση ότι τα ζητήματα που αφορούν στην αγορά εργασίας, δεδομένων και των δημογραφικών εξελίξεων θα αποτελέσουν σημαντική δομική πρόκληση για τα επόμενα χρόνια. Όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη και για πολλούς κλάδους οικονομικής δραστηριότητας.
Βρισκόμαστε σε διάλογο με τα αρμόδια υπουργεία, αναφορικά με τις απαραίτητες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την άμβλυνση της εποχικότητας με προγράμματα προσέλκυσης, κατάρτισης και συνεχούς βελτίωσης δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του θεσμοθετημένου πλαισίου των μετακλήσεων, ώστε να ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις στον χώρο της εργασίας και στις διεθνείς τάσεις που διαμορφώθηκαν μετά την πανδημία.
Παράλληλα, θεωρούμε ότι η μείωση των εργοδοτικών εισφορών μπορεί να συμβάλει περαιτέρω στην αύξηση των θέσεων εργασίας, του χρόνου απασχόλησης αλλά και τελικά στο καθαρό εισόδημα των εργαζομένων.
O ΣΕΤΕ, ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος, υποστηρίζει ξεκάθαρα ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο παραμένει ο πιο κρίσιμος παράγοντας για την διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος και ότι δεν υπάρχει ποιοτικό τουριστικό προϊόν χωρίς ικανοποιημένους, ασφαλείς και καλά αμειβόμενους εργαζόμενους.
3. Βιωσιμότητα / Βιώσιμη Ανάπτυξη
Στον ΣΕΤΕ πιστεύουμε ότι το τουριστικό μας προϊόν επιβάλλεται πλέον να διαμορφώνεται με βάση την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Σήμερα, ανακοινώσαμε την ενσωμάτωση στη στρατηγική μας μιας νέας σημαντικής πρωτοβουλίας, για τη μετάβαση των τουριστικών επιχειρήσεων στην αειφορία. Την ονομάσαμε Metron Sustainable Tourism by SETE, γιατί μέτρον σημαίνει μέτρηση, αναλογία, αλλά και κανόνας. Ανοίγουμε, έτσι, με υπευθυνότητα το κεφάλαιο της αυτορρύθμιση του κλάδου. Σκοπός μας είναι η δέσμευση και η μετάβαση των τουριστικών επιχειρήσεων σε βιώσιμη λειτουργία δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αυτοδέσμευσης, συμμόρφωσης, αυτοαξιολόγησης, στοχοθέτησης, και πιστοποίησης των επιχειρήσεων στην βιώσιμη λειτουργία. Στο δεύτερο εξάμηνο του 2024 ξεκινάμε την πιλοτική εφαρμογή. Ταυτόχρονα πιστεύουμε ότι η πράσινη μετάβαση μπορεί, και πρέπει, να στηριχθεί από το ταμείο ανάκαμψης και τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά και το τραπεζικό σύστημα για μεγάλες αλλά εξίσου για μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις.
4. Επενδύσεις / Aνταγωνιστικότητα
Οι τουριστικές επενδύσεις ύψους 5,1 δισ. ευρώ το 2023 ήταν σχεδόν διπλάσιες από το 2019 συμβάλλοντας ουσιαστικά στην μείωση του κρίσιμου επενδυτικού κενού. Η συνέχιση της θετικής τάσης αυτής θα εξαρτηθεί όμως από μια σειρά ζητημάτων που επηρεάζουν άμεσα την ελκυστικότητα και ανταγωνιστικότητα των τουριστικών επενδύσεων.
Η επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας και η μείωση των συγκριτικών spreads χρηματοδότησης το περασμένο φθινόπωρο απετέλεσε σίγουρα μία θετική εξέλιξη.
Η νομοθετική ρύθμιση για τη βραχυχρόνια μίσθωση τον περασμένο Δεκέμβριο ήταν μια θετική παρέμβαση κυρίως σε φορολογικού χαρακτήρα ζητήματα. Αναμένουμε περαιτέρω διευκρινίσεις σε ζητήματα λειτουργίας των καταλυμάτων, της διάρκειας των βραχυχρόνιων μισθώσεων αλλά και τον αριθμό των καταλυμάτων όπου προκύπτουν κοινωνικά ζητήματα στέγης.
Η παράταση του μειωμένου ΦΠΑ σε εστίαση και μεταφορές, αμβλύνει μόνο εν μέρει το πρόβλημα του υψηλότερου ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Γνωρίζετε το πάγιο αίτημα για μειωμένο ΦΠΑ του τουρισμού κοντά στα επίπεδα των ανταγωνιστών.
Το ίδιο θα λέγαμε ισχύει και με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση στο ζήτημα του αιγιαλού που ήταν απαραίτητη και στην οποία συνδράμαμε ως Σύνδεσμος.
Ταυτόχρονα όμως, απαιτείται λύση στη χρονίζουσα εκκρεμότητα του χωροταξικού ζητήματος με συγκεκριμένες χρήσεις γης και με θεσμικές προϋποθέσεις που να διασφαλίζουν ένα αξιόπιστο περιβάλλον επενδύσεων με ασφάλεια δικαίου.
Όπως και η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων του ΤΑΑ και του ΕΣΠΑ 2021 – 2027, αλλά και του νέου αναπτυξιακού νόμου για τη χρηματοδότηση τουριστικών επιχειρήσεων ειδικά δε για ζητήματα πράσινης μετάβασης.
