Τα εργαλεία επιτρέπουν τη δημιουργία μοντέλου αναφοράς για την υφιστάμενη κατάσταση κινητικότητας και την αξιολόγηση διαφορετικών σεναρίων και συνδυασμών σεναρίων και μέτρων στο πλαίσιο του προγραμματισμού και του σχεδιασμού για την υποστήριξη σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ).
Ιδιαίτερα κατάλληλα και χρήσιμα για μικρότερες πόλεις με περιορισμένους πόρους, στηρίζονται εξολοκλήρου σε ανοικτά λογισμικά και απαιτούν μόνο βασικές δεξιότητες GIS. Τα εργαλεία επιτρέπουν τη δημιουργία μοντέλου αναφοράς για την υφιστάμενη κατάσταση κινητικότητας και την αξιολόγηση διαφορετικών σεναρίων και συνδυασμών σεναρίων και μέτρων στο πλαίσιο του προγραμματισμού και του σχεδιασμού για την υποστήριξη σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ).
Τα συνήθη μοντέλα κινητικότητας προϋποθέτουν μεγάλη εξειδίκευση και όγκο δεδομένων, πόρους που μόνο μεγάλες πόλεις συνήθως διαθέτουν. Οι μικρότερες πόλεις, με περιορισμένη πρόσβαση σε δεδομένα, πόρους και δεξιότητες, που ταυτόχρονα τα αστικά δίκτυα και δομές τους είναι πιο απλουστευμένα, μπορούν αποτελεσματικά να βασιστούν στην τοπική γνώση, σε άμεσα διαθέσιμα εργαλεία GIS και σε τοπικά προσβάσιμα, ανοιχτά δεδομένα. Ανάλογα με τους στρατηγικούς στόχους της πόλης και τα διαθέσιμα δεδομένα, μπορεί να σχεδιαστεί διαδικασία, μέσω των αναλυτικών εργαλείων SUMP-PLUS, που να απαντά σε στοχευμένα ερωτήματα όπως π.χ.:
- Πόσοι κάτοικοι ζουν σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια από ένα σχολείο, ένα κέντρο υγείας ή άλλες κοινωνικές υποδομές;
- Πόσοι κάτοικοι μένουν σε απόσταση 5 λεπτών με τα πόδια από μια στάση λεωφορείου;
- Πόσες διαβάσεις πεζών υπάρχουν σε απόσταση 5 λεπτών με τα πόδια;
- Πόσοι κάτοικοι μένουν σε ποδηλατική απόσταση 5 λεπτών από μια ποδηλατική διαδρομή;
- Πόσα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος είναι προσβάσιμα σε περιπατητική ή ποδηλατική απόσταση 15 λεπτών από τουριστικά καταλύματα;
Τα εργαλεία στοχεύουν στις τοπικές αρχές, σε τεχνικές υπηρεσίες δήμων και σε υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, χωροτάκτες και μηχανικούς. Η μεθοδολογία που έχει αναπτυχθεί, συμβαδίζει με τα στάδια εκπόνησης ενός ΣΒΑΚ και ακολουθεί τα εξής βήματα: Συλλογή Δεδομένων, Μοντέλο Αναφοράς Υφιστάμενης Κατάστασης, Ανάλυση Στρατηγικών Σεναρίων και Μέτρων και Διαβουλεύσεις Φορέων.
Πρότυπη εφαρμογή στο δήμο Πλατανιά
Στον Πλατανιά, τα απλοποιημένα αναλυτικά εργαλεία, στηρίζουν την πόλη στην ανάλυση της χωρικής δομής του δικτύου κινητικότητας και στη δοκιμή σεναρίων κινητικότητας και σχεδιαστικών επιλογών.
Το εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Πολυτεχνείου Κρήτης και ο δήμος Πλατανιά, εμπλούτισαν τη διαδικασία παρέχοντας τοπική γνώση, μέσω της χαρτογράφησης, αξιολόγησης και επεξεργασίας πηγών δεδομένων ανοιχτού κώδικα, αλλά και με τη συλλογή/δημιουργία νέων τοπικών δεδομένων, με μετρήσεις στο πεδίο -με τη βοήθεια έξυπνων συστημάτων- και επιτόπιες παρατηρήσεις. Δημιούργησαν έτσι την ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης (baseline) που συνέβαλε στην κατανόηση της χωρικής δομής και της σχέσης της με τη λειτουργία της πόλης και κατάλληλων δεικτών αξιολόγησης για την ιεράρχηση προτεινόμενων παρεμβάσεων.
Στη συνέχεια, η τοπική ομάδα εργασίας, με τη στήριξη των απλοποιημένων αναλυτικών εργαλείων SUMP-PLUS, αξιολόγησε πακέτα μέτρων, παράγωγα μιας συμμετοχικής διαδικασίας που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά με τους ενδιαφερόμενους φορείς, και αφορούν:
- Μέτρα για αποσυμφόρηση και βελτίωση κυκλοφορίας στην Παλαιά Εθνική Οδό, όπως σενάριο για παρακαμπτήριο δρόμο και πιθανές συνδέσεις, αξιολόγηση σημείων ατυχημάτων, στρατηγικές μείωσης ταχύτητας
- Μέτρα για ενεργή κινητικότητα, όπως αξιολόγηση διαβάσεων πεζών και άλλων υποδομών πεζής μετακίνησης, πιθανών ποδηλατοδρόμων, αξιολόγηση θέσεων χώρων στάθμευσης
- Μέτρα διασύνδεσης, όπως αξιολόγηση διασύνδεσης με την ενδοχώρα, πρόσβαση σε καταλύματα και σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος, αξιολόγηση υποδομών δημόσιας συγκοινωνίας
Μέσω αυτής της συνεργασίας, ο δήμος μπορεί να επωφεληθεί από τα νέα εργαλεία για να δημιουργήσει μια κοινή αντίληψη με τους φορείς σχετικά με την υφιστάμενη λειτουργικότητα της πόλης, και να υποβοηθήσει τον καθορισμό προτεραιοτήτων, τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση βιώσιμων λύσεων για τα πιο επείγοντα αστικά προβλήματα, στηρίζοντας τη λήψη αποφάσεων και τη συμμετοχική διαδικασία του ΣΒΑΚ.
Παρεμβάσεις ενεργού κινητικότητας– ποδηλατοδρόμοι υπό μελέτη, στάσεις λεωφορείων και περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος αντιπαραβαλλόμενες με τα πιο προσβάσιμα τμήματα του οδικού δικτύου. Η συσχέτιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τον σχεδιασμό δικτύου τουριστικών περιοχών, προσβάσιμων με δημόσια μέσα μεταφοράς ή μέσα ενεργού κινητικότητας.
H ομάδα εργασίας για την πρότυπη εφαρμογή καινοτόμων αναλυτικών εργαλείων στον Πλατανιά αποτελείται από τους:
- Anna Rose, Abhimanyu Acharya, Nora Karastergiou, Samantha Li απο τη Space Syntax
- Μαρία Φράγκου, Σταυρούλα Τουρνάκη, Καθ. Θεοχάρη Τσούτσο από το Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης
- Mάρκο Μαλανδράκη, Όλγα Μπερτσουλάκη, Κατερίνα Λίτου και τον Δήμαρχο Γιάννη Μαλανδράκη από το Δήμο Πλατανιά
- Peter Jones απο το University College London (UCL).
Πλεονεκτήματα των αναλυτικών εργαλείων
Προσφέρουν μια νέα απλοποιημένη μέθοδο για μικρότερους δήμους που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους για την εκτέλεση δαπανηρών και χρονοβόρων διαδικασιών μέτρησης, παρακολούθησης και μοντελοποίησης με τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:
- Μπορούν να δώσουν αξιόπιστη ανάλυση, σχετικά εύκολα ακόμη και με περιορισμένη διαθεσιμότητα δεδομένων. Χρησιμοποιώντας ανοικτά δεδομένα για το οδικό δίκτυο, η ανάλυση μπορεί να αξιολογήσει τη χωρική προσβασιμότητα σε μια πόλη, ενός ισχυρού δείκτη κινητικότητας, κατανομής χρήσεων γης, αξίας γης, ασφάλειας κ.λπ.
- Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξηγήσουν πώς λειτουργεί μια πόλη σε διαφορετικές κλίμακες κινητικότητας και για διαφορετικούς τρόπους μεταφοράς, ιεραρχώντας τα κέντρα και τις διαδρομές σε ένα αστικό σύστημα.
- Έχουν αρθρωτό χαρακτήρα, παρέχοντας τη δυνατότητα ενσωμάτωσης άλλων χωρικών και μη χωρικών συνόλων δεδομένων, όπως χρήση γης, πυκνότητα πληθυσμού και απασχόλησης και δίκτυα δημόσιων μεταφορών. Η δυνατότητα σύνδεσης με άλλα σύνολα δεδομένων καθιστά το μοντέλο εξαιρετικά χρήσιμο για την κατανόηση των σχέσεων μεταξύ του χωροταξικού, πολεοδομικού και του στρατηγικού σχεδιασμού.
- Συμβάλλουν στην δημιουργία ιδεών και στην αντικειμενική αξιολόγηση σεναρίων και στην πρόγνωση των επιπτώσεων των σχεδιαστικών προτάσεων στην κινητικότητα και την κοινωνικοοικονομική βιώσιμοτητα.
