Στη συνάντηση των υπουργών επιβεβαιώθηκαν οι άρρηκτοι δεσμοί, η στενή, γόνιμη και αμοιβαία επωφελής συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα του Πολιτισμού. Πρόκειται για την 1η Συμφωνία Πολιτιστικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου και αποτελεί συνέχεια της συστηματικής συνεργασίας των Υπουργείων Πολιτισμού των δύο χωρών, αποτέλεσμα των εργασιών του 1ου Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τον περασμένο Νοέμβριο. Η Συμφωνία αντικαθιστά τα Μνημόνια Συνεργασίας των προηγούμενων ετών και αντανακλά τις νέες κατευθύνσεις και το περιεχόμενο της πολιτιστικής συνεργασίας, η οποία διευρύνεται στους τομείς της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του Σύγχρονου Πολιτισμού.
Η κα Μενδώνη δήλωσε: “Η επίσκεψή μας στην αγαπημένη μας Κύπρο συνδυάζεται με την Υπογραφή της Συμφωνίας Πολιτιστικής Συνεργασίας ανάμεσα στην Ελληνική Δημοκρατία και την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Συμφωνία αυτή αποτελεί το νέο θεσμικό όχημα και το ουσιαστικό θεμέλιο της συναντίληψης και σύμπραξής μας -η οποία ήδη υπάρχει- σε όλο το εύρος των θεμάτων του Πολιτισμού, τόσο της πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και της σύγχρονης δημιουργίας.
Η εμβάθυνση της συνεργασίας στον Πολιτισμό αποτελεί κοινή επιδίωξη. Ελλάδα και Κύπρος μοιραζόμαστε, ως δύο κράτη που ανήκουν στο ίδιο έθνος, μια παλαιότατη κληρονομιά, που επιτάσσει την από κοινού κινητοποίηση για την προστασία και την προβολή της. Για το λόγο αυτό περίοπτη θέση στη Συμφωνία κατέχουν τα θέματα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης, της καταγραφής, της τεκμηρίωσης, της προβολής της, δια της χρήσης και καινοτόμων τεχνολογικών εργαλείων, αλλά και του ανοίγματός της σε όλους ανεξαιρέτως, μέσω της καθολικής προσβασιμότητας σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία.
Πρόκειται για τομείς, τους οποίους εδώ και μία πενταετία το ΥΠΠΟ έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες, οι οποίες ήδη έχουν αποδώσει καρπούς.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεννόηση που ήδη υπάρχει για όλα τα ζητήματα καταστολής και περιορισμού της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών, ένα θέμα που αφορά ιδιαίτερα την Κύπρο, μετά την εισβολή του 1974, που είδε να λεηλατείται βάναυσα ο αμύθητος πολιτιστικός της πλούτος. Και οι δύο χώρες μας έχουν χρησιμοποιηθεί ως τόποι παράνομης εξαγωγής πολιτιστικών αγαθών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους δύο λαούς μας και ενώνουμε απολύτως τις δυνάμεις μας για κοινή δράση. Ιδιαίτερα στα διεθνή fora, στα Ηνωμένα Έθνη και την UNESCO, πρέπει να εκφραζόμαστε ενιαία και ενωμένα. Έτσι μπορούμε να φτάσουμε πιο γρήγορα στα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η συνεργασία μας προφανώς αφορά και στο Σύγχρονο Πολιτισμό με κύριες διαστάσεις την όσμωση και την αλληλοτροφοδότησή του με το πολιτιστικό απόθεμα, αλλά και τη συλλειτουργία του με τους υπόλοιπους κλάδους της παραγωγικής οικονομίας.
Ο Πολιτισμός είναι και αγαθό και προϊόν. Η δημιουργική βιομηχανία απασχολεί ένα σημαντικό κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού με υψηλότατη μάλιστα εξειδίκευση. Ο Πολιτισμός είναι αναπτυξιακός πολλαπλασιαστής και μήτρα απασχόλησης. Ο Πολιτισμός είναι ισχυρός παράγοντας κοινωνικής συνοχής και σημαντικός μοχλός αναπτυξιακής δυναμικής. Η Συμφωνία εναρμονίζει με τον καλύτερο τρόπο τη δράση μας σε ένα πυκνότατο πλέγμα πολιτικών Πολιτισμού.
Στέλνει, παράλληλα, και ένα ισχυρότατο μήνυμα, από εδώ, από την Κύπρο, ότι ο Πολιτισμός μπορεί να ενώσει και να λειτουργήσει ως καταλυτικός παράγοντας για την ειρήνη και τη συνοχή. Ο Πολιτισμός εγγενώς είναι φορέας και πολλαπλασιαστής της μνήμης. Εγγενώς είναι ανεξίκακος και καθολικός. Ως εκ τούτου μπορεί να αποτελέσει το όχημα για την προσέγγιση λαών και κοινοτήτων. Επιθυμούμε μια ειρηνική και ενιαία Κύπρο, που θα απολαμβάνει όλα τα αγαθά του ευρωπαϊκού κεκτημένου”.
Η κα Κασσιανίδου στην προσφώνησή της σημείωσε: “Με πολύ μεγάλη χαρά και πραγματική συγκίνηση καλωσορίζω σήμερα την Υπουργό Πολιτισμού της Ελλάδας, κα Μενδώνη, η οποία βρίσκεται εδώ για να υπογράψουμε τη Συμφωνία Πολιτιστικής Συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας. Μια συμφωνία που εντάσσεται στο πλαίσιο της μακρόχρονης και ομονοούσας συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας στον τομέα του Πολιτισμού, και που έχει ως σκοπό την ενίσχυση των πολιτιστικών δεσμών των χωρών μας.
Η ανανέωση και ο εμπλουτισμός της διμερούς συνεργασίας μας στον Πολιτισμό ήταν μια κοινή μας επιθυμία, που συζητήσαμε και συναποφασίσαμε στην Αθήνα, αρχικά κατά την πρώτη μου επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα πριν από ένα χρόνο, και λίγο αργότερα στο πλαίσιο του 1ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας, τον περασμένο Νοέμβριο. Ακολούθησαν οι διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών, που οδήγησαν στην οριστικοποίηση του κειμένου της Συμφωνίας πριν από περίπου ένα μήνα.
Με την Συμφωνία αυτή, προάγουμε και θεσμοθετούμε την ήδη υφιστάμενη εξαιρετική συνεργασία των χωρών μας σε θέματα Πολιτισμού, και ταυτόχρονα δημιουργούμε την προοπτική για την ανάπτυξη νέων συνεργασιών στον τομέα της προστασίας, ανάδειξης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης, την ενίσχυση της πρόσβασης στα πολιτιστικά αγαθά μέσα από έργα ψηφιοποίησης, καθώς επίσης και την βελτίωση της προσβασιμότητας σε χώρους πολιτισμού. Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για θέματα στα οποία το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού έχει ήδη αποκτήσει τεράστια εμπειρία και τεχνογνωσία και έχει ένα ισχυρό προβάδισμα. Δεδομένη είναι επίσης και η αποφασιστικότητα μας να συνεργαστούμε για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, μια μάστιγα που μας επηρεάζει και τους δύο. Ξεχωριστής βαρύτητας είναι και η συνεργασία Κύπρου-Ελλάδας στο πλαίσιο της διαμόρφωσης πολιτικής για τον Πολιτισμό μέσα από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβουλίου της Ευρώπης και διεθνών οργανισμών, όπως η UNESCO.
Ουσιαστική ήταν και θα είναι και η συνεργασία μας σε θέματα σύγχρονου πολιτισμού. Ανάμεσα σε άλλα, στις συνομιλίες και επαφές μας που έχουν προηγηθεί, δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην προστιθέμενη αξία που αποφέρει ο πολιτισμός και οι δημιουργικές βιομηχανίες σε θέματα οικονομίας, κοινωνικής συνοχής, ψυχικής υγείας, ευημερίας και αειφορίας. Δεν είναι μόνο ότι οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς δημιουργούν θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την απασχόληση ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και ότι η αναπτυξιακή δυναμική του πολιτισμού και ο ρόλος του στη προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού συνεισφέρουν στην τοπική ανάπτυξη και ευρωστία.
Για όλους αυτούς τους λόγους, προσβλέπουμε ότι στο πλαίσιο της πολιτιστικής μας συνεργασίας με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας θα έχουμε την ευκαιρία να αντλήσουμε τεχνογνωσία, παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές από την πολύτιμη εμπειρία της Ελλάδας”.
Τι προβλέπει η Συμφωνία
Η Συμφωνία Πολιτιστικής Συνεργασίας προβλέπει την ανταλλαγή καλών πρακτικών που αφορούν στην οργάνωση αρχαιολογικών μουσείων, με έμφαση στην ανέγερση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Λευκωσία, καθώς και στη διοργάνωση και ανταλλαγή περιοδικών εκθέσεων. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα γίνεται σημαντική δουλειά, στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού του Υπουργείου Πολιτισμού, με τη δημιουργία του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου, της Πύλης των Κινητών Μνημείων, το Ιστορικό Αρχείο Ανασκαφών και Αναστηλώσεων και τα αντίστοιχα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα λειτουργίας τους, με ουσιαστικά αποτελέσματα στην εξυπηρέτηση των πολιτών, της εκπαιδευτικής και της επενδυτικής κοινότητας. Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνήθηκε η μεταφορά τεχνογνωσίας για τα αντίστοιχα θέματα στην Κύπρο, ενώ προγραμματίζεται η αποστολή εμπειρογνωμόνων εντός του 2024.
Συμφωνήθηκε η ανταλλαγή τεχνογνωσίας μέσω του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων στη διαμόρφωση και οργάνωση πωλητηρίων και πωλητέων ειδών στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της Κύπρου, αλλά και στην εκπαίδευση Κυπρίων σπουδαστών στα εργαστήρια παραγωγής αντιγράφων του ΟΔΑΠ, καθώς και με τη συμμετοχή τους στα προγράμματα του ΙΕΚ Εκμαγείων, που προβλέπεται να λειτουργήσει άμεσα.
Αμοιβαίος στόχος, στο πλαίσιο της Συμφωνίας, είναι η ενίσχυση παραγωγών, συμπαραγωγών και συμμετοχών θεατρικών σχημάτων, σε φεστιβάλ και εκπαιδευτικά προγράμματα με επιδίωξη τακτικής παρουσίας της Κύπρου σε όλα τα σημαντικά φεστιβάλ στην Ελλάδα.
Επιβεβαιώθηκε, παράλληλα, η πολιτική βούληση των δύο πλευρών για την ενίσχυση της παραδοσιακής και της σύγχρονης χειροτεχνίας με την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, ενίσχυση των χειροτεχνών και των σχεδιαστών, διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνολικά τη δημιουργία στρατηγικών προγραμμάτων ανασύστασης και ανάπτυξης της χειροτεχνίας στις δύο χώρες, οι οποίες διαθέτουν μακρά και σημαντική παράδοση στο είδος.
Συμφωνήθηκε η ενδυνάμωση της συνεργασίας των δύο χωρών στο πλαίσιο των Διεθνών Οργανισμών, και ιδιαίτερα της UNESCO, δεδομένης της μεγάλη εμπειρίας που διαθέτει η Ελλάδα στην προετοιμασία των φακέλων υποψηφιότητας, προς όφελος των αντιστοίχων κυπριακών.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ενδυνάμωση της συνεργασίας στον τομέα της προστασίας των πολιτιστικών αγαθών από παράνομη διακίνηση, με τις δύο χώρες να αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για τη δημιουργία δικτύου με άλλες χώρες της Μεσογείου, με τις οποίες Ελλάδα και Κύπρος έχουν άριστη πολιτιστική συνεργασία. Η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει ενεργήσει δυναμικά και με πλήρη αποφασιστικότητα στις προσπάθειές της να καταπολεμήσει κάθε παράνομη διακίνηση, έχοντας λάβει σειρά μέτρων κατά της λεηλασίας και της κλοπής των πολιτιστικών αγαθών σε νομοθετικό, διοικητικό και εκτελεστικό επίπεδο στο εσωτερικό της χώρας και επιδιώξει συντονισμένη διεθνή δράση στον συγκεκριμένο τομέα.
Η κα Μενδώνη, νωρίτερα, το πρωί της Παρασκευής 23 Αυγούστου, κατέθεσε στεφάνι εις μνήμην των πεσόντων στους αγώνες υπέρ της ελευθερίας της Κύπρου στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Με την Λίνα Κασσιανίδου βρέθηκαν στο μνημείο της “Μάνας Αγνοουμένου”, όπου οι πέτρες με τα ονόματα των αγνοουμένων βρίσκονται επάνω σε ανάμεικτο χώμα, από Ελλάδα και Κύπρο, δηλώνοντας τον αγώνα του Έθνους.
Αργότερα πραγματοποιήθηκε επίσκεψη εργασίας στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, στη Λευκωσία και συνάντηση με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Νέας Ιουστινιανής και Πάσης Κύπρου, κ.κ. Γεώργιο.
